Είδαμε την … Ιοκάστη από τους  θεARTίστες

 

Οι εντυπώσεις μας από το πρώτο ανέβασμα του εμβληματικού έργου του Άκη Δήμου σε σκηνοθεσία Εύης Σταματίου στο Δημοτικό Θέατρο Λαμίας

Μια ακόμη απολαυστική παράσταση μας χάρισε η γνωστή θεατρική ομάδα της πόλης μας «θεARTίστες» με τη σουρεαλιστική μαύρη κωμωδία του Άκη Δήμου «Απόψε τρώμε στης Ιοκάστης», η οποία παρουσιάστηκε με εξαιρετική επιτυχία στο Δημοτικό Θέατρο Λαμίας στις 10-11-12 και 13 Ιανουαρίου 2020. Η μεγάλη απήχηση του έργου οδήγησε στην επανάληψη των παραστάσεων το Σαββατοκύριακο, 18 και 19 Ιανουαρίου.

Έχοντας αισίως διαγράψει μια διαδρομή  σε συνεργασία με το ΔΗΠΕΘΕ Ρούμελης, στη διάρκεια της οποίας εισέπραξαν το θερμό χειροκρότημα του κοινού της Λαμίας –αλλά και των πόλεων στις οποίες περιόδευσαν ανά την Ελλάδα– οι «θεARTίστες», στην πιο ώριμη σήμερα φάση τους, ανοίγουν τα φτερά τους με μια δική τους αυτή την φορά παραγωγή, για να μας χαρίσουν ξανά άφθονο γέλιο και να καλωσορίσουν θεατρικά τη νέα χρονιά με τον πιο ευοίωνο τρόπο.

A Pop Family Story

Οι οικογενειακές και κοινωνικές σχέσεις αποδομούνται ολοκληρωτικά στη διάρκεια ενός δείπνου υψηλής γαστρονομίας που διοργανώνει η αφελής και συνάμα μεγαλομανής χήρα εργοστασιάρχη Ιοκάστη Παπαδάμου, με τη βοήθεια της επαγγελματία chef κόρης της, για την …εξιχνίαση του υποτιθέμενου φόνου της μανικιουρίστας, την οποία …μοιράζεται με τη γειτόνισσά της. Καταλυτικό ρόλο στην εξέλιξη της υπόθεσης παίζει η εμφάνιση του φαντάσματος του νεκρού συζύγου της, συνοδευόμενου από έναν πολυμήχανο και παντογνώστη αλλοδαπό οικιακό βοηθό, σε ρόλο Ηρακλή Πουαρό.

Ένα διάχυτο υπόστρωμα θεατρικών μύθων υπηρετεί τον βασικό στόχο του συγγραφέα, που δεν είναι άλλος από το ξεσκέπασμα της κρίσης των αξιών και της υποκρισίας της αστικής τάξης: το φάντασμα παραπέμπει συχνά στον πατέρα του Άμλετ και η Ιοκάστη Παπαδάμου ξετυλίγει μεθοδικά το κουβάρι της ζωής της, για να βρεθεί –όπως και η συνονόματή της ηρωίδα του Θηβαϊκού κύκλου– μπροστά σε μια καλά κρυμμένη σαθρή πραγματικότητα, την οποία όμως, σε αντίθεση με την τραγική ηρωίδα, καταφέρνει να διαχειριστεί, με όπλο το δηκτικό της χιούμορ.

Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι αναφορές, τόσο σε καίρια ζητήματα της σύγχρονης ζωής, όπως η εκμετάλλευση των μεταναστών –η οποία συχνά λειτουργεί ως κίνητρο για την ανάπτυξη των αντανακλαστικών επιβίωσής τους– η ομοφυλοφιλία –η οποία με όχημα τη σάτιρα σταδιακά απενοχοποιείται– η μοιχεία, η ματαίωση των προσδοκιών των γονιών για την επαγγελματική αποκατάσταση των παιδιών τους, η διαπλοκή κεφαλαίου – πολιτικής… όσο και σε διαχρονικά ζητήματα, όπως η φιλία, η απάτη, το σεξουαλικό ένστικτο, η ανάγκη διαιώνισης του είδους και ο θάνατος…

Ο Δήμου είναι ένας καταξιωμένος λόγιος συγγραφέας, γνωστός μέχρι τώρα για τις ποιητικές, ερωτικές τραγωδίες του («…και Ιουλιέτα», «Η Μαργαρίτα Γκωτιέ ταξιδεύει απόψε», «Το αίμα που μαράθηκε» κ.ά.), ο οποίος, χωρίς να εγκαταλείπει το γνώριμο υπερρεαλιστικό του ιδίωμα, χτίζει μια φαινομενικά ανάλαφρη κωμωδία που σατιρίζει με διεισδυτικότητα τα αστικά πρότυπα και την εικονική πραγματικότητα που εισάγει και συντηρεί ο κόσμος των ΜΜΕ και του θεάματος.

Η παράσταση

Όσο εύστοχο και μεστό μηνυμάτων είναι το έργο του Άκη Δήμου, με άλλη τόση ευκολία η θεατρική του απόδοση μπορεί να διολισθήσει σε χέρια αδαών συντελεστών στο επίπεδο των τηλεοπτικών υποπροϊόντων τα οποία παρωδεί.

Το μεγάλο στοίχημα είναι να κρατηθούν οι λεπτές ισορροπίες που διαχωρίζουν την υγιή  σάτιρα από την καρικατούρα και την υπερβολή ώστε να αναδειχθεί ο γλωσσικός ρυθμός και η αμεσότητα του κειμένου.

Αυτό ακριβώς επιτυγχάνει η σκηνοθετική ματιά της Εύης Σταματίου, η οποία, στρέφοντας την πλάτη στον εύκολο δρόμο του εντυπωσιασμού, προσεγγίζει τους ήρωες με τρόπο απτό και συνάμα σπαρταριστό και καθοδηγεί τους ηθοποιούς στην απόδοση των χαρακτήρων τους, μένοντας πιστή στο πνεύμα και του συγγραφέα. Τον ίδιο στόχο υπηρετούν τα σκηνικά και τα κοστούμια της Όλγας Καλογήρου: λιτά και αφαιρετικά, δημιουργούν το κατάλληλο πλαίσιο που επιτρέπει στους ηθοποιούς και την ερμηνεία τους να πρωταγωνιστήσουν στο χώρο.

Η χρήση του video, η αριστοτεχνική επιλογή της μουσικής επένδυσης και η ευρηματική εμφάνιση στη σκηνή του νεκρού συζύγου και του δαιμόνιου εσθονού που τον συνοδεύει, δίνουν από την αρχή το στίγμα της παράστασης και αιφνιδιάζουν ευχάριστα τον θεατή.

Απολαυστική στο ρόλο της Ιοκάστης η Ήβη Κατσούνη, γεμίζει με την παρουσία της τη σκηνή  και αφήνει την προσωπική της σφραγίδα στην περσόνα της εκκεντρικής και πληθωρικής –πλην όμως αφελούς και ημιμαθούς ‘πλουσίας’, που ενώ βρίσκεται σε μια …άλλη διάσταση,  καταφέρνει να επιβάλει τους όρους της και να επιβιώνει σε μια αλλοπρόσαλλη ζωή που μιμείται τα ήθη και τη λογική της εικονικής πραγματικότητας.

Μια από τις σημαντικότερες αρετές αυτής της παράστασης είναι η χημεία των ερμηνευτών και η τήρηση του μέτρου στη χρήση των εκφραστικών τους μέσων. Ο Τάσος Αραβανής αποδίδει με τη δέουσα θεατρικότητα τον ρόλο-κλειδί του νεκρού συζύγου, η Ρίτα Καραγιώργου–κόρη/Κάτια μεταδίδει με αμεσότητα την αγωνία για την εκπλήρωση των –κατά τα ειωθότα– νεανικών  της στόχων, ενώ ο Γιάννης Καλογήρου–γιος/Στέφανος ακροβατεί με επιτυχία στο τεντωμένο σχοινί της διαχείρισης ενός ευαίσθητου θέματος, όπως το δικαίωμα στην επιλογή του σεξουαλικού προσανατολισμού, το οποίο κερδίζει με το σπαθί του. Ο Κωνσταντίνος Δημητρίου/Γιούρι είναι κομμένος και ραμμένος στα μέτρα του φαινομενικά καλοκάγαθου και ουσιαστικά δαιμόνιου μετανάστη, το ίδιο και ο Νίκος Αγγελακόπουλος/Κοσμάς, ιδανικός κομπιναδόρος – παραγοντίσκος και …ανάξιος εραστής καιροσκόπων νεανίδων. Τέλος, η Μάγδα Κορέντζελου, ως γλυκούλα αλλά παμπόνηρη λεττονή μανικιουρίστα και υποτιθέμενο …πτώμα, βάζει την τελευταία και καταλυτική πινελιά σε αυτό το αλλοπρόσαλλο παζλ, που επιτρέπει στη Ιοκάστη να θριαμβολογεί για την λύση του …μυστηρίου και την υπεροχή της έναντι της ψευτο-αριστοκράτισσας γειτόνισσας του ιδίου φυράματος, Βιβής Νερατζάκη.

Αυτές είναι λοιπόν οι προτεραιότητές μας, αυτοί οι στόχοι μας, αυτή την κοινωνία δομήσαμε και αφήνουμε στα παιδιά μας; Αν κάπως έτσι ‘διαβάσουμε’ το έργο του Άκη Δήμου, δεν θα εγκαταλείψουμε την αίθουσα απλώς χαμογελαστοί, αλλά και βαθιά προβληματισμένοι για την σαθρή πραγματικότητα που μας περιβάλλει. Είθε η άρτια παρουσίαση του έργου από τους «θεARTίστες» να μας ‘ταρακουνήσει’ την επόμενη φορά που θα συλλάβουμε τους εαυτούς μας να αποτελούν μέρος της, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, στην καθημερινότητά μας…